3D Baskı Sorun Giderme Rehberi: Yaygın FDM Hataları ve Kesin Çözümleri

Herkese merhaba! Edu 3D Model Dünyası'nda baskı kalitemizi artırmaya devam ediyoruz!

Dilimleyici ayarlarını öğrendiniz, modelinizi hazırladınız ve heyecanla "Baskıyı Başlat" düğmesine bastınız... ama sonuç beklediğiniz gibi olmadı mı? Kenarlar havaya mı kalktı? Örümcek ağı gibi iplikler mi oluştu? Baskının ortasında her şey birbirine mi girdi? Sakin olun! 3D baskıda hatalarla karşılaşmak son derece normaldir ve öğrenme sürecinin ayrılmaz bir parçasıdır. Her hata, aslında yazıcınızı ve süreci daha iyi anlamanız için bir fırsattır.

Bu kapsamlı ve görsel sorun giderme rehberinde, en yaygın FDM (filamentli) 3D baskı hatalarını nasıl teşhis edeceğinizi ve adım adım nasıl çözeceğinizi anlatacağız. İster warping, ister stringing, ister katman kayması olsun, bu kılavuzla sorunların üstesinden gelmek için gerekli bilgiye sahip olacaksınız.

Hazırsanız, can sıkıcı baskı hatalarına veda etmeye başlayalım!

---

Sorun 1: Warping / Kenarların Kalkması / Tablaya Yapışmama (Bed Adhesion Failure)

• Nasıl Görünür? Baskının özellikle köşeleri veya kenarları baskı tablasından yukarı doğru kıvrılır, bazen tamamen tabladan ayrılır. İlk katman hiç yapışmayabilir veya kısmen yapışıp sonra kalkabilir.

• Olası Nedenler:

  • Yanlış Tabla Kalibrasyonu (Z-Offset çok yüksek).

  • Kirli/Yağlı Baskı Tablası.

  • Düşük Tabla Sıcaklığı (özellikle ABS, PETG için).

  • Düşük Nozül Sıcaklığı (İlk Katman).

  • Çok Hızlı İlk Katman Hızı.

  • Yetersiz Soğutma (İlk Katmanlarda fanın açık olması).

  • Ortamdaki Hava Akımı (Cereyan).

  • Yanlış Tabla Yüzeyi/Hazırlığı.

• Çözüm Önerileri:

  1. Tabla Kalibrasyonunu Kontrol Edin/Yeniden Yapın: Z-offset'i hassas ayarlayın.

  2. Baskı Tablasını Temizleyin: IPA, sabunlu su vb. ile temizleyin.

  3. Tabla Sıcaklığını Artırın: Malzemeye uygun sıcaklığa getirin, gerekirse 5-10°C artırın.

  4. İlk Katman Ayarlarını Optimize Edin: Hızı düşürün, katman yüksekliğini/genişliğini artırın, nozül sıcaklığını biraz artırın, fanı kapatın/azaltın.

  5. Tabla Yapışma Yardımcıları Kullanın (Dilimleyici): Brim veya Raft kullanın.

  6. Yapıştırıcı Yardımcılar Kullanın (Fiziksel): Pritt stick, saç spreyi, özel yapıştırıcılar veya ABS slurry deneyin.

  7. Ortam Koşullarını Kontrol Edin: Cereyandan koruyun, kapalı kasa (enclosure) kullanın.

---

Sorun 2: Stringing / Oozing (İpliklenme / Örümcek Ağı / Akma)

• Nasıl Görünür? Baskı kafası modelin bir bölümünden diğerine boşlukta hareket ederken (travel move) arkasında ince plastik iplikler veya "örümcek ağları" bırakır. Bazen nozülden küçük damlalar da akabilir.

• Olası Nedenler:

  • Yanlış Geri Çekme (Retraction) Ayarları (En yaygın).

  • Çok Yüksek Baskı Sıcaklığı.

  • Nemli Filament.

  • Seyahat Hızı (Travel Speed) Çok Düşük.

  • Nozül Kalitesi/Durumu.

• Çözüm Önerileri:

  1. Geri Çekme (Retraction) Ayarlarını Optimize Edin: Mesafe ve hızı yazıcı tipine (Bowden/Direct Drive) ve malzemeye göre ayarlayın. Retraction testleri yapın.

  2. Baskı Sıcaklığını Düşürün: 5°C'lik adımlarla düşürmeyi deneyin. Temp Tower testi yapın.

  3. Filamenti Kurutun: Özellikle PETG, TPU, Naylon gibi malzemeleri kurutun/kuru saklayın.

  4. Seyahat Hızını Artırın: Dilimleyicide travel hızını artırın.

  5. Dilimleyicideki Diğer Ayarları Deneyin: Coasting, Wipe gibi özellikleri deneyin.

  6. Nozülü Kontrol Edin/Değiştirin.

     
     

---

Sorun 3: Under-Extrusion (Az Malzeme Akıtma / Boşluklu Baskı)

• Nasıl Görünür? Baskıda katmanlar arasında boşluklar oluşur, duvarlar tam birleşmez, üst katmanlar delikli kalır, baskı zayıf ve eksik görünür. Bazen baskı sırasında ekstruderden "tık tık" sesi duyulabilir.

• Olası Nedenler:

  • Kısmen Tıkalı Nozül (Partial Clog).

  • Yanlış Baskı Sıcaklığı (Çok Düşük).

  • Ekstruder Sorunları (Gevşek gerginlik, kırık kol, kirli dişli).

  • Yanlış Filament Çapı Ayarı (Dilimleyicide).

  • Filament Makarasında Takılma/Düğüm.

  • PTFE Tüpünde Sorun (Bowden).

  • Çok Yüksek Baskı Hızı.

  • Akış Hızı / Ekstrüzyon Çarpanı (Flow Rate) Çok Düşük.

• Çözüm Önerileri:

  1. Nozülü Temizleyin: Cold Pull veya iğne ile temizleyin, gerekirse değiştirin.

  2. Baskı Sıcaklığını Kontrol Edin/Artırın.

  3. Ekstruderi Kontrol Edin: Gerginliği, kolu, dişliyi kontrol edin.

  4. Dilimleyicide Filament Çapını Doğrulayın.

  5. Filament Makarasını Kontrol Edin.

  6. PTFE Tüpünü Kontrol Edin (Bowden).

  7. Baskı Hızını Düşürün.

  8. Akış Hızı / Ekstrüzyon Çarpanını Kalibre Edin/Artırın.

---

Sorun 4: Over-Extrusion (Fazla Malzeme Akıtma / Şişkinlikler)

• Nasıl Görünür? Baskı yüzeyinde düzensiz katmanlar, özellikle dış duvarlarda ve üst yüzeyde fazla malzeme yığılması, küçük damlacıklar veya şişkinlikler görülür. Boyutlar genellikle olması gerekenden biraz büyük çıkar.

  

• Olası Nedenler:

  • Akış Hızı / Ekstrüzyon Çarpanı (Flow Rate) Çok Yüksek (Dilimleyicide): Yazıcı, olması gerekenden fazla filament itiyor.

  • Yanlış Filament Çapı Ayarı (Dilimleyicide): Dilimleyiciye girilen çap, filamentin gerçek çapından büyükse.

  • Çok Yüksek Baskı Sıcaklığı: Filament fazla akışkan olup kontrolsüzce akabilir.

• Çözüm Önerileri:

  1. Akış Hızı / Ekstrüzyon Çarpanını Düşürün: Dilimleyicide bu ayarı küçük adımlarla (%100'den %95 gibi) düşürmeyi deneyin. Hassas kalibrasyon (duvar kalınlığı testi) yapın.

  2. Dilimleyicide Filament Çapını Doğrulayın: Filamentinizin gerçek çapını ölçüp dilimleyiciye doğru girdiğinizden emin olun.

  3. Baskı Sıcaklığını Düşürün: Filament için önerilen aralıkta kalın, gerekirse biraz düşürün.

---

Sorun 5: Layer Shifting (Katman Kayması)

• Nasıl Görünür? Baskı belirli bir yükseklikten sonra X veya Y ekseninde (ya da her ikisinde) aniden yana doğru kayar. Alt katmanlarla üst katmanlar hizalı değildir.

  

• Olası Nedenler:

  • Gevşek Kayışlar (Belts): X veya Y ekseni kayışı yeterince gergin değilse, motor kasnağı kayışı atlatabilir. En yaygın nedenlerden biridir.

  • Çok Sıkı Kayışlar: Aşırı sıkı kayışlar da motoru zorlayabilir veya hareketi engelleyebilir.

  • Motor Kasnağının (Pulley) Gevşemesi: Step motor miline bağlı olan dişli kasnak gevşemişse, mil dönerken kasnak tam dönmeyebilir. Kasnaktaki ayar vidalarını (set screws) kontrol edin.

  • Mekanik Takılma: Baskı kafası veya tabla hareket ederken bir kabloya, başka bir parçaya veya baskının kıvrılmış bir kenarına takılabilir.

  • Çok Yüksek Baskı/Hareket Hızları (Speed/Jerk/Acceleration): Motorlar istenen hıza yetişemeyip adım kaçırabilir.

  • Step Motor Sürücüsünün Aşırı Isınması: Anakart üzerindeki sürücüler aşırı ısınırsa geçici olarak kapanıp adım kaçırmaya neden olabilir (iyi soğutma önemlidir).

  • Step Motor Arızası: Nadiren de olsa motorun kendisi arızalı olabilir.

• Çözüm Önerileri:

  1. Kayış Gerginliğini Kontrol Edin ve Ayarlayın: Kayışlar ne çok gevşek ne de çok sıkı olmalı. Hafifçe bastırdığınızda biraz esnemeli ama gitar teli gibi de gergin olmamalıdır. Gerekirse gerginlik ayar mekanizmalarını kullanın.

  2. Motor Kasnaklarını Kontrol Edin: Motor millerine sabitlenen kasnakların vidalarının sıkı olduğundan emin olun. Kasnağın düz tarafının vida ile hizalandığından emin olun.

  3. Mekanik Takılma Olup Olmadığını Kontrol Edin: Baskı kafasını ve tablayı elle yavaşça hareket ettirerek (yazıcı kapalıyken veya motorlar serbest bırakılmışken) herhangi bir takılma veya sürtünme olup olmadığını kontrol edin. Kabloların hareket yolunu engellemediğinden emin olun.

  4. Baskı Hızlarını/İvmelenme/Sarsıntı (Jerk) Ayarlarını Düşürün: Dilimleyicide veya yazıcı firmware'inde bu ayarları daha makul seviyelere indirin.

  5. Anakart Soğutmasını Kontrol Edin: Anakart üzerindeki fanın çalıştığından ve hava akışının engellenmediğinden emin olun.

---

Sorun 6: Nozzle Clogging (Nozül Tıkanması)

• Nasıl Görünür? Filament nozülden akmaz veya çok az, düzensiz akar. Baskı tamamen durur veya çok ciddi under-extrusion görülür. Ekstruder motoru filamenti itemediği için "tık tık" sesi çıkarabilir veya filamenti öğütebilir.

  

• Olası Nedenler:

  • Yabancı Madde/Yanık Filament Kalıntısı: Nozülün içinde kalan eski filament parçaları veya toz.

  • Heat Creep (Isı Sürünmesi): Sıcak ucun (hotend) soğutması yetersizse, ısı yukarı doğru "sürünür" ve filament ısı kırıcıdan (heat break) önce eriyerek tıkanmaya neden olur. Hotend soğutma fanı arızalı veya yavaş olabilir.

  • Çok Düşük Baskı Sıcaklığı: Filament tam eriyemez.

  • Nemli Filament: Nemli filament buharlaşarak tıkanıklığa katkıda bulunabilir.

  • Yanlış Geri Çekme Ayarları (Çok Fazla/Hızlı): Erimiş filamentin soğuk bölgeye çekilip katılaşmasına neden olabilir.

  • PTFE Tüpünde Boşluk (Bowden): PTFE tüpü hotend'e tam oturmuyorsa, arada eriyen filament birikip tıkanıklık yapabilir.

  • Kalitesiz veya Çapı Düzensiz Filament.

• Çözüm Önerileri:

  1. Nozülü Isıtın ve Manuel İtmeyi Deneyin: Yazıcının menüsünden nozülü baskı sıcaklığına getirin ve filamenti elle itmeyi deneyin. Bazen bu küçük tıkanıklıkları açabilir.

  2. Nozül Temizleme İğnesi Kullanın: İnce (genellikle 0.35mm veya 0.4mm) bir iğneyi ısıtılmış nozülün ucundan dikkatlice sokarak kalıntıları temizlemeye çalışın.

  3. "Cold Pull" (Soğuk Çekme) Yöntemini Uygulayın: Nozülü ısıtın, filamenti itin, sonra sıcaklığı biraz düşürüp (örn: PLA için 90°C civarı) filamenti hızla geri çekin. Bu, nozülün içindeki kirleri filamente yapıştırıp çıkarabilir. Birkaç kez tekrarlamak gerekebilir.

  4. Hotend Soğutma Fanını Kontrol Edin: Fanın çalıştığından, temiz olduğundan ve hava akışının engellenmediğinden emin olun.

  5. Geri Çekme Ayarlarını Kontrol Edin: Mesafeyi veya hızı biraz azaltmayı deneyin.

  6. PTFE Tüpünü Kontrol Edin (Bowden): Hotend'e tam oturduğundan ve ucunun temiz/düz olduğundan emin olun.

  7. Nozülü Değiştirin: Yukarıdakiler işe yaramazsa veya sık sık tıkanma yaşıyorsanız, nozülü yenisiyle değiştirmek en iyi çözüm olabilir.

---

(Diğer sorunlar "Poor Bridging/Overhangs, Ghosting/Ringing, Z-Wobble" bir sonraki yazıda bahsedilecek.)

---

Umarım bu görsellerle zenginleştirilmiş yapı, okuyucularınızın sorunları daha kolay tanımasına ve çözmesine yardımcı olur! Diğer sorunları da bu formata uygun şekilde detaylandırabiliriz.